مفهوم اجرت المثل در طلاق چیست؟در قوانین مربوط به روابط میان همسران، تنها حقی که به شکلی انحصاری و ویژه برای مردان در نظر گرفته شده حق طلاق و حق ریاست بر خانواده است. این دو موضوع بارها سبب اعتراض زنانی می‌شود که با استناد به این دو حق، دین اسلام را دینی معرفی می‌کنند که توجه چندانی به حق و حقوق زنان ندارد؛ اما کافی است به جزییات دیگر قوانین و شرع مراجعه کنیم تا دریابیم در دین اسلام تا چه اندازه توجه ویژه‌ای به حقوق زنان شده است.
مفهوم اجرت المثل
زنان در اسلام از حقوق ویژه‌ای برخوردارند که از جمله آنها این است که هیچ مردی نمی‌تواند تا زمانی که تمامی حق و حقوق همسرش را پرداخت نکرده او را طلاق دهد. این حقوق با افزایش تعداد سال‌های زندگی مشترک افزایش می‌یابد و به همین دلیل بسیاری از مردان از طلاق منصرف می‌شوند.
اجرت‌المثل یکی از همین حقوق ویژه است. اجرت‌المثل به معنای مزد و پاداشی است که زن در طول زندگی مشترک و در خانه همسر خود به دستور او انجام می‌دهد. این وظایف شامل کارهایی مانند آشپزی، نظافت، نگهداری از فرزندان و انجام امور خانه است.
پیمان حسن‌پور، کارشناس رسمی قوه قضاییه، اجرت‌المثل را یک بحث شرعی می‌داند. او می‌گوید: «در شرع مقدس اسلام زن وظایف خاصی در زندگی زناشویی دارد که توسط قانون و شرع برشمرده شده است. این وظایف شامل تمکین عام و تمکین خاص است.»
تمکین عام به معنای حضور زن در زندگی مشترک و عمل به وظایفی است که شرع و قانون تعیین کرده است. مثلا زن شرعا نمی‌تواند بدون اجازه همسرش از خانه خارج شود یا کار کند.
تمکین خاص نیز به معنای عمل کردن زن به وظایف زناشویی است.
زن در صورتی که در طول زندگی مشترک و در خانه همسر خود کاری بجز این موارد را به دستور شوهر انجام دهد، مستحق دریافت اجرت‌المثل است. میزان اجرت‌المثل با توجه به عواملی مانند نوع کار، مدت زمان انجام کار و مهارت زن تعیین می‌شود.
021-77242525 راهنمای دیافت خدمات
مستندات قانونی گرفتن اجرت المثل ایام زندگی مشترک
تبصره ماده ۳۳۶ قانون مدنی
در صورتی که زن در طول زندگی مشترک، کارهایی را انجام دهد که شرعاً و عرفاً بر عهده او نبوده است، و به دستور همسرش و بدون قصد تبرع انجام داده باشد، و این امر برای دادگاه ثابت شود، دادگاه اجرت‌المثل کارهای انجام گرفته را بر اساس عواملی مانند نوع کار، مدت زمان انجام کار و مهارت زن محاسبه و به پرداخت آن حکم می‌کند.
ماده ۲۹ قانون حمایت خانواده
در صورت طلاق، دادگاه ضمن صدور حکم طلاق، باید در خصوص مسائل مالی و حضانت فرزندان نیز تصمیم‌گیری کند. در این زمینه، دادگاه باید موارد زیر را تعیین کند:
- تکلیف جهیزیه، مهریه و نفقه زوجه، اطفال و حمل
- اجرت‌المثل ایام زوجیت
- چگونگی حضانت و نگهداری اطفال و نحوه پرداخت هزینه‌های حضانت و نگهداری
- ترتیب، زمان و مکان ملاقات طفل با پدر و مادر و سایر بستگان
همچنین، ثبت طلاق موکول به تأدیه حقوق مالی زوجه است. در صورتی که زوجه از دریافت حقوق مالی خود رضایت دهد، یا زوج در پرداخت حقوق مالی زوجه معسر باشد، یا دادگاه حکم تقسیط پرداخت حقوق مالی زوجه را صادر کند، طلاق ثبت می‌شود.
شرایط مطالبه اجرت المثل زن در زندگی مشترک
چند نکته بسیار تاثیر گذار است اولا زوجه (زن) باید ثابت کند که در منزل کارهایی را انجام داده که وظیفه او نبوده است ثانیا به دستور شوهر اقدام به این کارها می کرده است و ثالثا قصد اینکه به صورت رایگان باشد نداشته است. به تعبیر حقوقی تبرعی نبوده یعنی رایگان نبوده است.
مراحل مطالبه (درخواست) اجرت المثل زندگی زناشویی
بدیهی است که باید دعوی مطالبه اجرت المثل از سوی زوجه اقامه شود. زوجه می تواند شخصا دادخواست بدهد و می تواند به وکیل دادگستری مثلا گروه وکلای پارسای وکالت بدهد. با در دست داشتن شناسنامه و عقدنامه به دفتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه می شود .
آیا اجرت المثل در صورت طلاق از طرف زن قابل مطالبه است
یکی از تصوراتی که در میان عموم مردم، در رابطه با اجرت المثل زن و امکان مطالبه آن وجود داشته، این باور بوده که اجرت المثل در صورت طلاق از طرف زن، قابل مطالبه نمی باشد. پیش از آنکه به بررسی این تصور و توضیح درستی یا نادرستی آن از نظر حقوقی بپردازیم، لازم است تا ابتدا، کمی در مورد مفهوم اجرت المثل زوجه توضیح داده و سپس با مراجعه به قانون مدنی و مطالعه شرایط دریافت اجرت المثل ایام زوجیت، به این سوال پاسخ دهیم که آیا اجرت المثل در صورت طلاق از طرف زن قابل مطالبه است یا خیر؟
پس از اینکه دو شخص، به نحو شرعی، با یکدیگر ازدواج کرده و نکاح خود را مطابق مقررات قانونی به ثبت رساندند، هر کدام در مقابل دیگری، دارای حقوقی می گردد. از جمله حقوقی که به موجب شرع و مقررات قانون مدنی، در اثر عقد نکاح، برای زن ایجاد می شود، حق دریافت اجرت المثل می باشد.
مفهوم اجرت المثل زوجه، از معنای عام اجرت المثل، متفاوت نمی باشد. در این معنا نیز اجرت المثل، به مزد کارهایی گفته می شود که از سوی زن و در منزل مشترک انجام شده و البته، انجام این کارها از وظایف شرعی و قانونی زوجه نمی باشد.
حال که با مفهوم اجرت المثل زوجه آشنا شدیم، برای اینکه به این سوال پاسخ دهیم که آیا اجرت المثل در صورت طلاق از طرف زن قابل مطالبه است یا خیر، لازم است تا به قانون مدنی مراجعه کرده و با بررسی شرایط دریافت این نوع از اجرت المثل، به سوال فوق پاسخ دهیم.
اجرت المثل زن در قانون مدنی، در تبصره ماده 336 این قانون، مورد تصریح قانون گذار قرار گرفته است. به موجب این تبصره: « چنانچه زوجه، کارهایی را که شرعا به عهده وی نبوده و عرفا برای آن کار، اجرت المثل باشد، به دستور زوج و با عدم قصد تبرع انجام داده باشد و برای دادگاه نیز ثابت شود، دادگاه، اجرت المثل کارهای انجام گرفته را محاسبه و به پرداخت آن حکم می نماید. »
همانطور که در تبصره مزبور ملاحظه می شود، قانون گذار، در بیان شرایط دریافت اجرت المثل ایام زوجیت، شرطی مبنی بر اینکه طلاق از طرف زن نباشد را مقرر نکرده است. بنابراین، با توجه به عدم وجود چنین شرطی، در پاسخ به این سوال که آیا اجرت المثل در صورت طلاق از طرف زن قابل مطالبه است یا خیر، باید گفت، در مبحث اجرت المثل زوجه، تفاوتی میان انواع طلاق وجود نداشته و در تمام انواع جدایی، من جمله طلاق از طرف زن، این امکان برای وی وجود داشته تا اجرت کارهای انجام گرفته در منزل مشترک را مطالبه نماید.
البته، می توان از این حد نیز فراتر رفت و گفت همانند مهریه، مطالبه اجرت المثل توسط زوجه، حتی مشروط بر طلاق و جدایی نیز نبوده و زوجه هر زمان که بخواهد، این امکان را داشت تا با مراجعه به دادگاه خانواده، اجرت المثل کارهای خود را در منزل مشترک، مطالبه نماید.
نکته ای که در رابطه با اجرت المثل در صورت طلاق از طرف زن، باید مورد توجه قرار گیرد، این مساله بوده که در بسیاری از موارد، هنگامی که شوهر به همسر خود، وکالت در طلاق می دهد، زن در مقابل دریافت این وکالت، تمام یا برخی از حقوق مالی و غیر مالی خود را به شوهر می بخشد.
حال اگر، در مقابل دریافت حق طلاق، زن، اجرت المثل خود را به شوهر بخشیده باشد، در صورتی که بخواهد با استناد به این وکالت نامه، برای طلاق اقدام نماید، در این فرض، اجرت المثل کارهای انجام شده در طول زندگی مشترک، قابل مطالبه نخواهد بود، چرا که حق ساقط شده، قابل دریافت نمی باشد.
اجرت المثل در طلاق توافقی
همانطور که از نام این نوع طلاق پیداست، طلاق توافقی یکی از انواع طلاق است که با رضایت زن و مرد انجام شده و ما به طور مفصل در صفحه همه چیز درباره طلاق توافقی، درباره آن به صحبت پرداختیم که برای اطلاع از مدت زمان و مراحل اقدام به طلاق توافقی می‌توانید وارد شوید و با وکلای طلاق گروه حقوقی دادارمنش ارتباط بگیرید. در طلاق توافقی، زن و مرد بر سر شرایطی به توافق خواهند پرداخت که در ادامه برخی از آنها را نام خواهیم برد.
- توافق بر سر حضانت فرزند
- توافق بر سر مهریه
- نفقه
- ملاقات فرزندان نفقه فرزندان
- جهیزیه
- اجرت المثل
یکی از شرایطی که زن و مرد در این نوع طلاق و وکالت برای طلاق توافقی درخصوص آن باید به توافق برسند، اجرت المثل است. در واقع در این نوع طلاق تمامی شرایط بر اساس این توافق شکل خواهد گرفت اما اگر زوجین نتوانند به این توافق دست یابند، طلاق نیز صورت نخواهد گرفت و هر دو باید سعی کنند برای به سرانجام رساندن دادخواست طلاق توافقی به هر نحوی است به توافقی دست یابند. در این شرایط زن می‌تواند اجرت المثل خود را ببخشد، به دلخواه تعیین نماید یا تعیین مبلغ آن را به کارشناس دادگاه واگذار نماید.
اجرت المثل زن ناشزه
در بالا تمام موارد تعلق اجرت‌المثل به زوجه را برای شما آوردیم و گفتیم اجرت‌المثل در صورتی که زن با خواست و اراده خود به انجام اموری که شرعاً وظیفه او نیست، مانند شیر دادن فرزند و انجام اموری مربوط به منزل و…، بپردازد، مبلغی به عنوان اجرت المثل به او تعلق خواهد گرفت؛ اما در صورتی که زن بدون رضایت مرد خانه را ترک کند یا خواسته‌های مرد را رد کرده و به وظایف خود عمل نکند، زن ناشزه شناخته شده و اجرت المثلی به او تعلق نخواهد گرفت. در خصوص شرایط تمکین و نشوز به طور کامل در مقاله عدم تمکین صحبت کردیم.
نوشتن یک دیدگاه