خیانت در امانت

تعریف خیانت در امانت خیانت در امانت عبارت است از تصاحب، استعمال، مفقود کردن یا تلف کردن اموالی که به کسی سپرده شده است. ماده ۶۷۴ قانون مجازات اسلامی مقرر می‌دارد: «هر کس اموالی را که به او سپرده شده است، در صورت عدم استحقاق، تصاحب کند، به حبس از ۶ ماه تا ۳ سال محکوم خواهد شد.» موارد جرم خیانت در امانت عبارتند از:

• تصاحب مال امانی: این حالت زمانی اتفاق می‌افتد که شخص مال امانتی را به مال خود تبدیل کند.
• استفاده از مال امانت گرفته شده: این حالت زمانی اتفاق می‌افتد که شخص از مال امانتی برای خود استفاده کند، بدون اینکه آن را تصاحب کند.
• مخفی کردن مال امانی یا خارج کردن آن از دسترس مالک: این حالت زمانی اتفاق می‌افتد که شخص مال امانتی را از دسترس مالک آن خارج کند، بدون اینکه آن را تصاحب یا استفاده کند.
• از بین بردن مال امانت گرفته شده: این حالت زمانی اتفاق می‌افتد که شخص مال امانتی را تلف کند.

خیانت در امانت ممکن است در مورد اموال منقول و غیر منقول، اسناد، املاک، فعالیت‌های تجاری، وراثت، اسناد دولتی و مهر و امضا اتفاق بیفتد. برای مثال، اگر شخصی خانه‌ای را به دیگری به امانت می‌دهد و آن شخص خانه را به نام خود سند بزند، مرتکب خیانت در امانت شده است. یا اگر شخصی سفته‌ای را به عنوان امانت به دیگری می‌دهد و آن شخص سفته را به نفع خود نقد کند، مرتکب خیانت در امانت شده است. مجازات خیانت در امانت حبس از ۶ ماه تا ۳ سال است. در صورتی که شاکی از شکایت خود صرف‌نظر کند، دادگاه می‌تواند حکم به تعلیق اجرای مجازات دهد. در صورتی که خیانت در امانت در قالب جرم دیگری مانند کلاهبرداری یا سرقت اتفاق بیفتد، مجازات سنگین‌تری در انتظار مرتکب خواهد بود.       تعریف جرم خیانت در امانت ماده 674 قانون مجازات اسلامی، جرم خیانت در امانت را اینگونه تعریف می‌کند: هر گاه اموال منقول یا غیر منقول یا نوشته‌هایی از قبیل سفته و چک و قبض و نظایر آن، به عنوان اجاره یا امانت یا رهن یا برای وکالت یا هر کار با اجرت یا بی‌اجرت، به کسی داده شده و بنا بر این بوده است که اشیا مذکور، مسترد شود یا به مصرف معینی برسد و شخصی که آن اشیا نزد او بوده، آن‌ها را به ضرر مالکین یا متصرفین آن‌ها، استعمال یا تصاحب یا تلف یا مفقود نماید، به حبس از شش ماه تا سه سال، محکوم خواهد شد. شرح ماده 674 جرم خیانت در امانت، زمانی رخ می‌دهد که شخصی، مال یا اموالی را که به او به امانت سپرده شده است، به ضرر مالک یا متصرف آن، استعمال، تصاحب، تلف یا مفقود کند. عناصر تشکیل‌دهنده جرم خیانت در امانت برای تحقق جرم خیانت در امانت، وجود چهار عنصر زیر ضروری است:

1. مال یا اموالی که به امانت سپرده شده باشد.
2. قصد امانت‌داری در شخص امانت ‌گیرنده.
3. عدم رعایت امانت‌داری توسط امانت ‌گیرنده
4. ضرر به مالک یا متصرف مال

  مجازات جرم خیانت در امانت در قسمت قبل، توضیح دادیم که جرم خیانت در امانت چیست و قانون گذار برای آن مجازاتی در نظر گرفته است که میزان آن در قانون جدید تغییر کرده است. در این قسمت، قصد داریم مجازات جرم خیانت در امانت را بر اساس ماده 674 قانون مجازات اسلامی 1392 و تغییرات آن در تبصره ماده 104 اصلاحی قانون کاهش حبس تعزیری مصوب اردیبهشت 1399 بررسی کنیم. مجازات جرم خیانت در امانت در قانون مجازات اسلامی 1392 حبس از 6 ماه تا 3 سال است. یعنی حداقل مجازات برای مرتکب این جرم 6 ماه و حداکثر آن 3 سال است. بر اساس ماده 104 و تبصره ماده 104 اصلاحی قانون کاهش حبس تعزیری مصوب اردیبهشت 1399، جرم خیانت در امانت از یک جرم غیرقابل گذشت به یک جرم قابل گذشت تبدیل شده است و میزان مجازات آن نیز در حداقل و حداکثر به نصف کاهش یافته است. بنابراین، مجازات جرم خیانت در امانت طبق قانون جدید، سه ماه تا 1.5 سال حبس است. در قانون  مجازات اسلامی، جرم خیانت در امانت از جرایم غیرقابل گذشت به جرایم قابل گذشت تبدیل شده است. این بدان معناست که شاکی می‌تواند در هر مرحله از رسیدگی، رضایت خود را اعلام کند و از تعقیب کیفری متهم جلوگیری کند.   حالت های مختلف جرم خیانت در امانت

1. سوء استفاده از ضعف نفس اشخاص
2. سوء استفاده از مهر و امضا
3. خیانت مستخدمین دولت در اموال و اسناد دولتی
4. خیانت در امانت در قانون تجارت
5. خیانت در امانت در قانون تصدیق انحصار وراثت
6. خیانت در امانت در قانون ثبت اسناد و املاک

سوء استفاده از ضعف نفس اشخاص هرگاه شخصی که به امانت مالی را از دیگری دریافت کرده است، از آن مال سوء استفاده کند و به ضرر شخصی که دچار ضعف نفس یا هوی و هوس است، نوشته یا سندی، اعم از تجاری یا غیر تجاری، از قبیل؛ سفته، چک یا هرگونه نوشته ای که موجب التزام وی شود، تنظیم نماید، مرتکب جرم خیانت در امانت شده است. مجازات این جرم، علاوه بر جبران خسارت مالی، حبس از شش ماه تا دو سال و جزای نقدی از یک میلیون ریال تا ده میلیون ریال است. اگر فردی که مرتکب چنین جرمی شده است، نسبت به شخصی که ضرر دیده، حق ولی بودن، وصی یا قیم بودن، داشته باشد، مجازات وی علاوه بر جبران خسارت مالی، حبس از سه تا هفت سال خواهد بود.   سوء استفاده از مهر و امضاء هرگاه شخصی مهر و برگه چک یا هر برگه سفید امضای خود را به امانت به شخص دیگری بسپارد و آن شخص از آنها سوء استفاده کند، مرتکب جرم خیانت در امانت شده است. مجازات این جرم، حبس از یک تا سه سال است. حتی اگر این فرد اسناد را خودش و بدون اطلاع مالک اسناد، به هر طریقی به دست بیاورد و از آن سوء استفاده کند، باز هم مجرم شناخته می شود و مطابق با قانون مجازات می شود.   خیانت مستخدمین دولت در اموال و اسناد دولتی هرگاه اموال دولتی، اعم از نقدی، اسناد و اوراق بهادار، سهام یا سایر اموال، توسط کارمندان و کارکنان دولت، به صورت غیرقانونی مورد استفاده قرار گیرد، جرم تصرف غیرقانونی محسوب می شود. مجازات این جرم، علاوه بر پرداخت اجرت المثل، شلاق تا 74 ضربه و جزای نقدی معادل قیمت انتفاعی است. کارمندان و کارکنان دولت، شامل کارمندان و کارکنان ادارات و سازمان ها، شوراها، شهرداری ها، موسسات و شرکتهای دولتی یا وابسته به دولت، نهادهای انقلابی و بنیادها، دیوان محاسبات، مقامات قضایی، اعضا و کارکنان قوای سه گانه، نیروهای مسلح، مامورین خدمات عمومی اعم از رسمی و غیر رسمی و … می شوند. لازم به ذکر است حتی در صورتی که فردی به علت بی احتیاطی یا کم کاری، موجب تضییع اموال و وجوه دولتی گردد و یا آن را به مصارفی برساند که در قانون برای آن اعتباری منظور نشده، باز هم مجرم شناخته می شود.   خیانت در امانت در قانون تجارت در قانون تجارت، هرگاه شخصی سند تجاری مانند چک، سفته و … را به شخص دیگری به امانت بدهد، اما آن شخص به وسیله این اسناد خیانت کند، مرتکب جرم خیانت در امانت می شود. برای مثال، فرض کنید شخصی خانه ای را اجاره کند و چکی را به عنوان ضمانت اجاره، نزد موجر بگذارد. بعد از تخلیه منزل، موجر باید چک را به صاحبش بازگرداند. اگر موجر از چک برای مقاصد دیگری استفاده کند، مرتکب جرم خیانت در امانت شده است. همچنین، اگر دلال بر خلاف وظیفه خود نسبت به کسی که با او طرف حساب است، عمل نماید و با دریافت وجه از طرف دیگر معامله، به نفع وی اقدام کند، مرتکب جرم خیانت در امانت شده است. علاوه بر این، در قانون تجارت، یکی از شرایطی که برای مدیران در نظر گرفته شده این است که اگر کسی مرتکب خیانت در امانت شود، در دوره محرومیت نمی تواند به عنوان مدیر شرکت (سهامی) انتخاب شود. بنابراین، مدیر، امین شرکت محسوب می شود و امانت، شرط مدیریت است.     خیانت در امانت در قانون تصدیق انحصار وراثت هرگاه شخصی دارایی متعلق به اشخاص مجهول الوارث را تصرف نماید، اما بعد از گذشت مدت زمان مقرر در قانون، مال را به دولت تسلیم یا تادیه ننماید، مرتکب جرم خیانت در امانت می شود. مدت زمان مقرر در قانون، برای اموال منقول و وجه نقد، 10 سال از تاریخ فوت مالک است. برای اموال غیرمنقول، این مدت 20 سال است. برای مثال، فرض کنید شخصی خانه ای را از شخصی مجهول الوارث به ارث می برد. این شخص باید ظرف 10 سال از تاریخ فوت مالک، خانه را به دولت تسلیم یا تادیه کند. اگر این شخص بعد از گذشت 10 سال، خانه را به دولت تسلیم یا تادیه نکند، مرتکب جرم خیانت در امانت شده است.   خیانت در امانت در قانون ثبت اسناد و املاک در ارتباط با موضوعاتی مانند وقف، هرگاه شخصی که متولی یا نماینده پیگیری این امر باشد، اما در انجام تکلیف خود کوتاهی کرده و به عبارتی تبانی کند، مرتکب جرم خیانت در امانت شده است. نکات مهم در خصوص خیانت در امانت

• خیانت در امانت دارای دو جنبه جرم است: جنبه عمومی و جنبه خصوصی. در صورت اثبات جرم، مجرم باید مجازات جنبه عمومی جرم را طی کند، حتی اگر شاکی پرونده رضایت دهد.
• • خیانت در امانت می تواند توسط شخص حقیقی یا حقوقی انجام شود. در صورت ارتکاب جرم توسط شخص حقوقی، مدیر موسسه یا شخص حقوقی مربوطه مجازات می شود.
  • جرم خیانت در امانت مانند سایر جرایم با ادله معمولی مانند شهادت، اقرار، سند و علم قاضی به اثبات می رسد.
  • مجازات خیانت در امانت، حبس از شش ماه تا سه سال است.
  • مرجع صالح برای رسیدگی به جرم خیانت در امانت، دادسرای عمومی و دادگاه کیفری است.
  • تلف شدن مال امانتی به صورت سهوی، جرم نیست، اما در صورت تقصیر، مسئول جبران خسارت است.
  • استفاده غیرقانونی یا شخصی کارمند دولت از اموال دولتی، جرم است و نوعی خیانت در امانت محسوب می شود.
  • اختلاس همان خیانت در امانت است، اما فقط مختص کارکنان دولت است.
    نحوه رسیدگی به جرم خیانت در امانت پس از ثبت دادخواست شکایت خیانت در امانت، مراحل زیر طی می شوند تا حکم نهایی صادر شود:
  1. دعوت طرفین دعوا به شورای حل اختلاف
  در ابتدا، دو طرف دعوا به شورای حل اختلاف دعوت می شوند تا با جلسات میانجی گری، دعوای میان آنها حل و فصل شود. در صورت صلح و سازش، پرونده مختومه می شود.
  1. ارجاع پرونده به دادسرا
  در صورتی که دو طرف صلح نکنند یا پیگیر جلسه نباشند، پرونده به دادسرا ارسال می شود.
  1. رسیدگی قضایی
  دادگاه با بررسی مدارک و شواهد، جرم را بررسی می کند. در صورت اثبات جرم، متهم به حبس از 3 ماه تا 1.5 سال محکوم می شود.
  1. متوقف شدن پیگیری پرونده
  در صورت کامل نبودن شواهد و مدارک یا اعلام رضایت شاکی، پیگیری پرونده از سوی دادسرا متوقف می شود. جمع بندی در این مطلب از مجله دکتر بهشتیان توضیح دادیم که خیانت کردن در مقابل امانت به این معناست که فردی اموال منقول و غیر منقول، امضا و مهر و یا اسنادی مانند چک، قبض و سفته را بدون اطلاع مالک یا واگذار کننده استفاده، تصاحب، مفقود یا نابود کند. مجازات این جرم هم در قانون جدید ۳ ماه تا ۱.۵ سال است. هرچند اگر شاکی رضایت دهد، مجازات قابل گذشت خواهد شد. شما در این مطلب با مدارک لازم، شیوه ثبت دادخواست و نحوه پیگیری شکایت آشنا شدید. برای تسهیل فرآیند کار می‌توانید از وکیل پرونده‌های خیانت در امانت راهنمایی بگیرید.   سؤالات متداول در خصوص خیانت در امانت جرم خیانت در امانت چیست؟ خیانت در امانت جرم ی است که در آن فردی اموال منقول و غیر منقول، امضا و مهر و یا اسنادی مانند چک، قبض و سفته را که به او سپرده شده است، بدون اطلاع مالک یا واگذار کننده استفاده، تصاحب، مفقود یا نابود می کند. مجازات جرم خیانت در امانت چیست؟ در قانون جدید، مجازات جرم خیانت در امانت، حبس از 3 ماه تا 1.5 سال است. آیا شکایت خیانت در امانت قابل گذشت است؟ بله. شکایت خیانت در امانت قابل گذشت است. به این معنا که شاکی می تواند در هر مرحله از رسیدگی به پرونده، رضایت خود را اعلام کند و شکایت را پس بگیرد.